تصمیمگیری برای انتخاب یک نرمافزار برنامهریزی منابع سازمان (ERP) مناسب یکی از مهمترین چالشهای مدیران کسبوکار است. دو نام برجسته در این حوزه Odoo و Microsoft Dynamics 365 هستند که هر یک رویکرد و قابلیتهای متفاوتی ارائه میکنند. نرمافزار Odoo یک ERP متنباز و ماژولار است که به انعطافپذیری و صرفهجویی در هزینه شهرت دارد، در حالی که Microsoft Dynamics 365 محصولی قدرتمند از مایکروسافت است که یکپارچگی عمیقی با اکوسیستم مایکروسافت و راهکارهای سازمانی بزرگ ارائه میدهد. در این مقالهی تحلیلی از اودو گستر، به مقایسهٔ جنبههای کلیدی این دو نرمافزار از جمله ساختار قیمتگذاری، عملکرد در صنایع مختلف، میزان انعطافپذیری و شخصیسازی، تجربه کاربری، نیاز به پشتیبانی فنی، جامعه کاربری و مستندات، یکپارچگی با ابزارهای دیگر و امنیت و مقیاسپذیری سازمانی میپردازیم. هدف ما ارائهٔ نگاهی جامع برای تصمیمگیران است تا با دیدی بازتر به مزایا و معایب هر گزینه بنگرند و در نهایت با دلایل منطقی به این نتیجه برسند که چرا Odoo میتواند انتخاب بهتری برای سازمانشان باشد.
در ادامه، هریک از این جنبهها را بررسی کرده و با استناد به نظرات کاربران و منابع معتبر، تفاوتهای Odoo و Dynamics 365 را روشن میکنیم.
ساختار قیمتگذاری و هزینهها
یکی از نخستین ملاحظات برای هر سازمان، هزینههای نرمافزار و مدل قیمتگذاری آن است. در این زمینه، تفاوت چشمگیری میان Odoo و Dynamics 365 وجود دارد. Odoo به عنوان یک پلتفرم متنباز، نسخهی رایگان (Community) را ارائه میکند و نسخهی Enterprise آن نیز با هزینه اشتراک بهمراتب مقرونبهصرفهتری نسبت به رقبا در دسترس است. در مدل قیمتگذاری Odoo، سازمانها فقط بابت ماژولهایی که واقعاً استفاده میکنند هزینه میپردازند و میتوانند هر زمان ماژولهای جدید اضافه یا کم کنند؛ این انعطاف در تعداد کاربران و ماژولها باعث میشود Odoo برای کسبوکارهای کوچک و متوسط گزینهای اقتصادی باشد . به گفتهی یک منبع، به طور متوسط هزینهی Odoo Enterprise حدود ۱۹ تا ۲۹ دلار بهازای هر کاربر در ماه برآورد شده است و نسخهی کامل آن حدود ۴۷ دلار برای هر کاربر در ماه هزینه دارد (در حالت ابری شامل میزبانی). حتی نسخهی ابری اودو (Odoo Online) امکان استفاده از یک اپلیکیشن بهصورت کاملاً رایگان را میدهد که برای شروع کار استارتاپها جذاب است.
در مقابل، Microsoft Dynamics 365 قیمتگذاری بالاتری دارد. این پلتفرم عمدتاً با اشتراک ماهیانه بهازای هر کاربر عرضه میشود و بسته به ماژولها و بستههای انتخابی، هزینهها قابل توجهاند. به عنوان نمونه، نسخهٔ Dynamics 365 Business Central Essentials حدود ۷۰ دلار و نسخهٔ پریمیوم آن حدود ۱۰۰ دلار به ازای هر کاربر در ماه قیمتگذاری شده است. حتی در گزارشهای مقایسهای آمده است که شروع قیمت Dynamics 365 چیزی حدود ۱۱۳ دلار برای هر کاربر در ماه است که به مراتب از Odoo گرانتر میباشد. همچنین بسیاری از ویژگیها یا افزونههای Dynamics ممکن است هزینههای مجزایی داشته باشند؛ به عنوان مثال طبق یک گزارش، حتی دسترسی موبایل کامل در برخی موارد مستلزم هزینهٔ اضافی در Dynamics بوده است، در حالی که Odoo به صورت پیشفرض پشتیبانی موبایل را در بطن خود دارد.
علاوه بر هزینه لایسنس، هزینههای پیادهسازی و نگهداری نیز قابل مقایسه است. نرمافزارهای ERP پیچیده معمولاً نیاز به سفارشیسازی و استقرار توسط متخصصان دارند. در این زمینه، بسیاری از منابع مستقل اشاره کردهاند که پیادهسازی Dynamics 365 به دلیل گستردگی قابلیتها زمانبرتر و پرهزینهتر از اودو است . هرچند Odoo نیز برای استقرار به تخصص نیاز دارد (که در بخشهای بعدی توضیح خواهیم داد)، اما به دلیل ساختار ماژولار و انعطاف آن، میتوان پروژههای استقرار کوچکتری را با هزینه کمتر شروع کرد و سپس به مرور سیستم را گسترش داد.
در نقطه مقابل، Dynamics 365 به طور معمول هزینه اولیهی بیشتری برای راهاندازی دارد ولی بستههای جامعی را (شامل اکثر قابلیتها) ارائه میدهد که هزینه را تا حدی قابل پیشبینی میکند. بنابراین اگر بودجهی محدود و اهمیت بالای صرفهجویی در هزینه مطرح باشد، Odoo برندهی میدان است، در حالی که سازمانهایی که سرمایهگذاری مالی قابل توجه را برای یک راهکار همهجانبه مایکروسافتی پذیرفتهاند ممکن است هزینههای Dynamics را به عنوان بهایی برای امکانات پیشرفتهتر و برند معتبرتر در نظر بگیرند.
📚بیشتر بخوانید:
انعطافپذیری، شخصیسازی و ساختار ماژولار
یکی از بزرگترین تفاوتهای Odoo و Microsoft Dynamics در میزان انعطافپذیری و قابلیت شخصیسازی سیستم است. در این زمینه، اغلب منابع اتفاق نظر دارند که Odoo به مراتب انعطافپذیرتر و قابلسفارشیسازیتر از Dynamics 365 است. چند دلیل اساسی برای این امر وجود دارد:
- متنباز بودن Odoo: کد منبع Odoo (در نسخه Community) در دسترس است و حتی در نسخه Enterprise نیز امکان توسعه ماژولهای سفارشی وجود دارد. این بدان معناست که شرکتها میتوانند تقریباً هر جنبهای از نرمافزار را متناسب با نیاز خود تغییر دهند یا افزونههای جدیدی بنویسند. بنا به گزارشها، در حال حاضر بیش از ۵۰٬۰۰۰ اپلیکیشن و ماژول در فروشگاه اپلیکیشنهای Odoo در دسترس است که بسیاری توسط جامعه کاربران و شرکای Odoo توسعه یافتهاند. این اکوسیستم پویا باعث میشود اگر قابلیتی به صورت پیشفرض در Odoo نباشد، به احتمال زیاد ماژول آمادهای توسط جامعه odoo وجود دارد یا میتوان آن را برنامهنویسی کرد. متنباز بودن Odoo امکان «سفارشیسازی عمیق» را فراهم کرده و اجازه میدهد کسبوکارهای با فرآیندهای منحصربهفرد هم بتوانند ERP خود را هماهنگ با نیازهایشان شکل دهند. به قول یک کارشناس، Odoo به شما اجازه میدهد “هر چه را نیاز ندارید کنار بگذارید و فقط برای قابلیتهای موردنیازتان هزینه کنید” که مرهون طراحی ماژولار آن است.
- ساختار ماژولار: Odoo از ابتدا با فلسفه ماژولار بودن طراحی شده است؛ یعنی متشکل از اپلیکیشنهای مجزایی برای هر حوزهٔ کسبوکار (فروش، انبار، حسابداری، منابع انسانی، و غیره) است که به صورت یکپارچه با هم کار میکنند. این ساختار ماژولار دو مزیت بزرگ دارد: اول اینکه انعطاف در انتخاب امکانات به مدیران میدهد (هر کسبوکار میتواند تنها ماژولهای موردنیازش را فعال کند) و دوم اینکه بهروزرسانی و نگهداری سیستم را سادهتر میکند زیرا هر ماژول بسته به نیاز ارتقا مییابد. در مقابل، Microsoft Dynamics 365 نیز تا حدی ماژولار است (دارای ماژولهای CRM، مالی، زنجیره تأمین، HR و غیره) اما بسیاری از این ماژولها به صورت یکپارچهتری به هم وابستهاند و معمولاً در قالب بستههای از پیش تعریفشده عرضه میشوند . ضمن اینکه در Dynamics 365 اضافه کردن ماژول جدید معمولاً مستلزم تهیه لایسنس آن و گاهاً پیکربندی فنی توسط متخصصان است، در حالی که در Odoo بسیاری از ماژولها را میتوان به سادگی از طریق خود سیستم نصب و راهاندازی کرد.
- سفارشیسازی بدون کدنویسی: یک نکته جالب در مورد Odoo این است که بسیاری از تغییرات را میتوان بدون نیاز به برنامهنویسی و از طریق رابط کاربری انجام داد. برای مثال، طراحی فرمها، تغییر گزارشها یا تعریف گردشکارهای ساده در Odoo با رابط کاربرپسند قابل انجام است. در نقطه مقابل، طبق گزارشها حتی سادهترین سفارشیسازیها در Dynamics گاهاً نیازمند کدنویسی و توسعه هستند . یکی از شرکتهای مقایسهکننده ERP بیان کرده: «برخی ابتداییترین تغییرات در Dynamics مستلزم کدنویسی است، در حالی که در Odoo شخصیسازی یا تعریف اتوماسیون جزو ذات سیستم است و بسیاری از تغییرات را میتوان بدون تجربه برنامهنویسی انجام داد» . البته Dynamics 365 نیز ابزارهای قدرتمندی برای سفارشیسازی دارد (مثلاً Power Platform برای ساخت اپلیکیشنهای سفارشی و اتوماسیون) اما اینها معمولاً نیازمند تخصص بوده و به روانی اکوسیستم ماژولهای Odoo نیستند.
- محدودیتهای شخصیسازی در Dynamics: Microsoft Dynamics به عنوان یک نرمافزاری که قابلیت دسترسی به سورس ندارد (Closed Source)، طبیعتاً دسترسی مستقیم به کد منبع را به مشتریان نمیدهد. سفارشیسازی در Dynamics اغلب از طریق پیکربندیهای از پیش تعریفشده یا نوشتن افزونهها در چارچوب تعیینشده توسط مایکروسافت انجام میشود. این باعث میشود که انعطافپذیری نهایی کمتر از سیستم متنبازی مثل Odoo باشد. برای نمونه، اگر یک شرکت بخواهد منطق کسبوکاری کاملاً خاصی را در Dynamics پیاده کند که خارج از سناریوهای پیشبینیشده است، ناچار به صرف هزینه زیاد و استفاده از توسعهدهندگان خبره Dynamics خواهد بود.
به طور خلاصه، اگر انعطاف و قابلیت تغییر و تطبیق سیستم با کسبوکار برای شما اولویت اول است، Odoo در این زمینه بسیار قدرتمند ظاهر میشود. Odoo به سازمان اجازه میدهد نرمافزارش را مانند خمیر ورز دهند و هرطور بخواهد شکل بدهند. چه با انتخاب و کنارگذاشتن ماژولها، چه با نصب افزونههای جامع و چه با توسعه اختصاصی. از سوی دیگر، Dynamics 365 انعطافپذیری محدودتری دارد اما در عوض مجموعهای از راهکارهای از پیش پیکربندیشده و بهترین رویههای صنعتی را ارائه میکند که برای سازمانهایی که نمیخواهند خود را درگیر جزئیات فنی کنند مناسب است. نهایتاً انتخاب میان انعطاف حداکثری و راهکار آماده به استراتژی و منابع هر شرکت بستگی دارد.
تجربه کاربری و رابط کاربری
تجربه کاربری (UX) و رابط کاربری (UI) نقش مهمی در پذیرش نرمافزار توسط کارکنان، خصوصاً کاربران غیر فنی دارد. یک ERP هرچقدر هم قدرتمند باشد، اگر کارکنان نتوانند به راحتی با آن کار کنند یا نیاز به آموزش پیچیده داشته باشد، ممکن است در عمل با شکست مواجه شود. در این زمینه نیز مقایسه Odoo و Dynamics 365 نکات جالبی به همراه دارد.
رابط کاربری Odoo به داشتن طراحی مدرن و ساده مشهور است. Odoo طی نسخههای اخیر خود UI را بسیار بهبود داده و آن را استاندارد و کاربرپسند طراحی کرده است . بسیاری از کاربران گزارش کردهاند که محیط Odoo ساده و قابل فهم است و حتی افرادی با دانش فنی محدود پس از کمی آموزش میتوانند با آن کار کنند. به عنوان یک تشبیه از سوی یک کارشناس، «رابط کاربری Odoo مانند یک چاقوی سویسی همهکاره است که در عین تنوع ابزارها، استفاده از آن گیجکننده نیست» . در واقع Odoo تلاش کرده است تا ظاهر نرمافزار را برای کاربران سطوح مختلف قابل استفاده کند و از شلوغی و پیچیدگی غیرضروری بپرهیزد. نتیجه این رویکرد، همانطور که در منابع آمده، نیاز به آموزش طولانی مدت را کاهش داده و کاربران در مدت زمان کوتاهتری با سیستم اخت میشوند. حتی در مقایسه با برخی رقبا، Odoo در زمینه UI نمرات بالایی کسب کرده است (مثلاً در رقابت با ERPهای متنباز دیگر).
در سمت مقابل، Microsoft Dynamics 365 نیز طی سالیان گذشته واسط کاربری خود را متحول کرده است. نسخههای جدید Dynamics (بهویژه Business Central) دارای رابط وب مدرن هستند که شباهتهایی با نرمافزارهای مایکروسافت آفیس دارد. این موضوع برای کاربرانی که با محصولات مایکروسافت آشنا هستند یک مزیت محسوب میشود، زیرا حس محیط آشنا را در Dynamics تجربه میکنند. یک منبع اشاره میکند که رابط Dynamics 365 یک رابط کلاسیک مایکروسافتی است که برای اکثر افراد آشناست. همچنین Dynamics 365 تاکید زیادی بر یکپارچگی تجربه در دستگاههای مختلف دارد – به طوری که از کامپیوتر تا تبلت و موبایل، رابط نسبتاً یکسان و بهینهای ارائه میشود. این یکپارچگی بهویژه برای سازمانهایی با نیروی کار سیار (mobile workforce) اهمیت دارد، چرا که کاربران میتوانند به راحتی در هر دستگاهی با سیستم کار کنند.
با این حال، پیچیدگی عملکردی Dynamics گاهی در رابط آن نیز بازتاب مییابد. برخی از کاربران Dynamics 365 (به خصوص در ماژولهای پیشرفته) اشاره کردهاند که برای استفاده موثر از سیستم نیاز به آموزش رسمی وجود دارد چرا که منوها و تنظیمات متعدد میتواند در ابتدا گیجکننده باشد. در واقع، خود منابع نزدیک به مایکروسافت نیز اذعان دارند که آموزش گسترده کارکنان برای بهرهبرداری کامل از Dynamics 365 ضروری است و این مساله میتواند به زمان و هزینه اضافه منجر شود . این در حالی است که درباره Odoo گفته میشود در سطوح پایه، کاربران با کمی کار عملی و بدون آموزش عمیق هم قادرند امور روزمره را انجام دهند. به عنوان مثال، یک کاربر در فضای Reddit تجربه خود را اینگونه بیان کرده که «کار با Odoo پس از گذراندن یک آموزش مناسب آسان است و برای اکثر کاربران تازهکار نیز رابط آن به اندازه کافی شهودی است». البته باید توجه داشت که سادگی نسبی Odoo به معنی ضعف قابلیتها نیست؛ بلکه طراحی آن به گونهای بوده که پیچیدگی پشت صحنه را از دید کاربر نهایی مخفی کند. در عین حال، اگر کاربری به عمق سیستم و تنظیمات پیشرفتهتر نیاز داشته باشد (مثلاً تعریف قوانین حسابداری پیچیده یا گزارشسازی پیشرفته)، طبعاً به دانش بیشتری نیاز خواهد داشت.
نکته دیگر آن است که افزودن تعداد زیادی ماژول به Odoo میتواند واسط آن را کمی پیچیدهتر کند. برخی منابع (از جمله یک مقایسه توسط شرکتی که هر دو ERP را پیادهسازی میکند) اشاره کردهاند که اگر تعداد زیادی اپلیکیشن مختلف در Odoo فعال شود، ممکن است رابط کاربری آن اندکی شلوغتر یا پیچیدهتر به نظر برسد و تجربه کاربری وابسته به نحوه تنظیم و یکپارچهسازی ماژولها خواهد بود. در مقابل، Dynamics 365 بسیاری از ماژولهایش در یک محیط واحد (مثلاً محیط Business Central) تعبیه شده و از پیش تنظیم شده هستند که نوعی یکدستی را ایجاد میکند.
در جمعبندی این بخش باید گفت هر دو سیستم رابط کاربری مدرن و مبتنی بر وب دارند که از نظر ظاهری جذاب و بهروز است. Odoo اندکی کاربرپسندتر برای افراد تازهکار ارزیابی میشود و با آموزش کمتر قابل بهرهبرداری است، ضمن اینکه طراحی مینیمالیستیتری در بسیاری از صفحات دارد. Dynamics 365 برای کسانی که تجربه کار با محصولات مایکروسافت را دارند آشناتر است و یکپارچگی بهتری در کاربرد سازمانی (همراه با Outlook، Excel و غیره) احساس میشود، اما ممکن است برای کاربران غیرمطلع، یادگیری آن زمان بیشتری بطلبد. در نهایت تجربه کاربری تا حد زیادی به کیفیت پیادهسازی و آموزش بستگی دارد؛ یک Odoo یا Dynamics که به خوبی توسط یک مشاور باتجربه تنظیم شده باشد و فرآیندهای غیرضروری در آن حذف شده باشند، قطعاً تجربه روانتری به کاربران ارائه خواهد داد.
وابستگی به پشتیبانی فنی و توسعهدهنده
یکی از دغدغههای مدیران در انتخاب ERP، میزان اتکای سیستم به پشتیبانی فنی تخصصی و نیاز به توسعهدهندگان برای راهاندازی و نگهداری آن است. هیچ سیستم ERP بدون نیاز به تخصص قابل استقرار نیست، اما درجهٔ این نیاز در محصولات مختلف فرق میکند. در این زمینه، دیدگاههای کاربران و کارشناسان میتواند تصویر روشنی ارائه دهد.
از یک سو، Odoo به عنوان یک نرمافزار متنباز این تصور را ایجاد میکند که هر کسی میتواند به راحتی آن را دانلود و اجرا کند؛ هرچند این حرف از لحاظ فنی درست است (نسخه Community رایگان قابل دانلود است)، اما پیادهسازی موفق Odoo بدون داشتن دانش فنی یا همکاری با متخصصان بسیار دشوار است.
طبق نظر یک کارشناس:
«Odoo یک SaaS ساده نیست که آنچه در دموی آنلاین میبینید همان را خودتان بدون تخصص دریافت کنید. حقیقت این است که Odoo از نظر سطح پیچیدگی در ردهی SAP و Microsoft Dynamics قرار میگیرد و به همان میزان نیازمند صرف وقت و تخصص در استقرار اولیه است».
او تاکید میکند که اگر شرکتی بدون همراهی یک پارتنر یا تیم پشتیبان بخواهد Odoo را راهاندازی کند، «گمراه شده است» و احتمال شکست یا نارضایتی وجود دارد. این اظهار نظر که حاصل تجربهی یک متخصص Odoo است، نشان میدهد هرچند نرمافزار Odoo عالی است اما «نمیتوان آن را به سادگی نصب یک اپلیکیشن کوچک، به صورت آماده از جعبه درآورد و توقع داشت همه چیز کامل کار کند» . به همین دلیل است که شرکت Odoo برای مشتریانش پکیجهای موفقیت (Success Packs) و شبکه گستردهای از شریکهای اجرایی در سراسر جهان ایجاد کرده تا در فرآیند تحلیل نیازها، سفارشیسازی و استقرار، به مشتریان کمک کنند .
از سوی دیگر، Microsoft Dynamics 365 نیز ماهیتی شبیه به دیگر ERPهای بزرگ دارد؛ به این معنی که خود مایکروسافت هم معمولاً توصیه میکند پیادهسازی این سیستم از طریق شرکای رسمی مایکروسافت انجام شود. در واقع، برای تهیه و راهاندازی Dynamics 365 غالباً سازمانها با یک شرکت ارائهدهنده خدمات (نصب و پیکربندی) قرارداد میبندند تا سیستم را مطابق نیازشان تنظیم کند.
یک منبع اشاره میکند:
که پیادهسازی Dynamics 365 «تقریباً همیشه توسط یک شریک محلی مایکروسافت انجام میگیرد».
مزیت اکوسیستم مایکروسافت این است که شبکهٔ بسیار بزرگی از مشاوران و توسعهدهندگان Dynamics در دنیا فعالاند.
نکتهٔ دیگری که برخی مدیران به آن توجه میکنند هزینههای نگهداری و بهروزرسانی سیستم در بلندمدت است. هر دوی Odoo و Dynamics بهروزرسانیهای منظم ارائه میکنند (Odoo معمولاً سالانه یک نسخه اصلی جدید و Dynamics نیز بهروزرسانیهای مستمر ابری دارد). در مورد Dynamics 365، مایکروسافت معمولاً فرآیند آپدیت را برای مشتریان ابری خودکار میکند اما اگر سفارشیسازی سنگینی انجام شده باشد، هماهنگی آن با نسخه جدید نیاز به حضور توسعهدهندگان خبره Dynamics دارد . Odoo نیز به دلیل متنباز بودن، در صورت سفارشیسازی زیاد هسته سیستم ممکن است ارتقا به نسخههای جدید دردسرساز شود، هرچند روشهای بهینهای برای سفارشیسازی وجود دارد که این مشکل را کاهش میدهد.
با همه این تفاسیر، نتیجه این است که هر دو پلتفرم برای موفقیت در سازمان، نیاز به پشتوانهٔ خدمات تخصصی دارند. در واقع ERP بدون استقرار صحیح میتواند باعث شکست پروژه شود.
در نهایت، در بحث وابستگی به پشتیبانی میتوان گفت Dynamics 365 با پشتوانه مایکروسافت و انبوهی از شرکتهای مشاور، خیال مدیران را از بابت وجود کمک در همه مراحل راحتتر میکند، اما هزینه و قفلشدگی به فروشنده (Vendor Lock-in) بالاتری دارد. Odoo آزادی عمل و استقلال بیشتری به شما میدهد اما به شرطی که یا دانش آن را در سازمان داشته باشید یا یک شبکه پشتیبان مطمئن (شریک یا جامعه) برای خود فراهم کنید این خود یک تصمیم استراتژیک است: ترجیح میدهید در ازای پرداخت هزینهٔ بیشتر، کار را به دست مایکروسافت بسپارید یا با صرف تلاش و یادگیری، کنترل بیشتری روی سرنوشت سیستم ERP خود داشته باشید؟
جامعه کاربری، مستندات و منابع آموزشی
وجود یک جامعه کاربری پویا و منابع آموزشی غنی پیرامون یک نرمافزار، میتواند عامل موفقیت آن در سازمان باشد. هر چه دسترسی به تجربههای سایر کاربران، مستندات راهنما و حتی توسعهدهندگان مستقل آسانتر باشد، سازمان در بهرهبرداری از ERP جدید خود موفقتر خواهد بود. در این زمینه، Odoo و Dynamics 365 هر دو مزایا و تفاوتهایی دارند.
Odoo به عنوان یک پروژه متنباز، از ابتدای پیدایش خود یک جامعه کاربری بزرگ و فعال پیرامونش شکل گرفته است. طبق آمار، Odoo در بیش از ۱۲۰ کشور مورد استفاده قرار گرفته و بیش از ۲۲۵۰ شریک رسمی در سراسر جهان دارد. همچنین همانطور که اشاره شد، دهها هزار توسعهدهنده، ماژولهای متنوعی برای آن ایجاد کردهاند. یکی از مزیتهای این جامعه گسترده این است که مستندات و منابع آموزشی فراوانی به صورت رایگان در اینترنت موجود است – از مستندات رسمی Odoo (که به چندین زبان از جمله فارسی ترجمه شده) گرفته تا مقالات، ویدئوهای آموزشی، دورههای آنلاین و انجمن پرسشوپاسخ. خود شرکت Odoo نیز هر سال رویدادی به نام Odoo Experience برگزار میکند که جامعه کاربران و توسعهدهندگان در آن گرد هم میآیند و جدیدترین تجربیات و ماژولها به اشتراک گذاشته میشود. در انجمنهای رسمی Odoo، کاربران میتوانند سوالات خود را مطرح کنند و معمولاً طی مدت کوتاهی توسط دیگر اعضای جامعه یا کارشناسان پاسخ بگیرند. یک منبع به اکوسیستم پویای Odoo اشاره کرده که کاربران میتوانند از مزایای آن در عیبیابی و تبادل دانش بهرهمند شوند. افزون بر این، وجود تعداد زیادی کتاب، راهنمای آنلاین و آموزش ویدیویی (چه توسط Odoo S.A. و چه توسط شرکتها و افراد مستقل) باعث شده یادگیری کار با Odoo برای تازهواردان سادهتر باشد.
در نقطه مقابل، Microsoft Dynamics 365 نیز به پشتوانه نام بزرگ مایکروسافت، جامعه کاربری گستردهای دارد اما ماهیت آن متفاوت است. جامعه Dynamics بیشتر از جنس کاربران سازمانی و شرکای مایکروسافت تشکیل شده است. مایکروسافت به طور رسمی یک انجمن کاربران Dynamics دارد که طبق آمار بیش از ۱۲٬۰۰۰ عضو در آن فعالاند. همچنین سایتهایی نظیر community.dynamics.com محل تجمع پرسشها و پاسخها در حوزه Dynamics 365 است. از نظر مستندات، مایکروسافت به داشتن مستندات فنی و کاربری جامع شهره است؛ تمام جزئیات Dynamics 365 در Microsoft Docs قابل دسترسی است و دورههای آموزشی رسمی (Microsoft Learn) برای آن وجود دارد. علاوه بر آن، شبکه شرکای مایکروسافت مرتباً وبینارها، مقالات وبلاگی و آموزشهای تخصصی در زمینه Dynamics منتشر میکنند. تفاوت در این است که بسیاری از این منابع، مخصوص مشتریان رسمی و شرکای ثبتشده است و ممکن است مانند Odoo به صورت آزاد و رایگان در دسترس عموم نباشد. به عنوان مثال، دریافت پشتیبانی مستقیم از مایکروسافت معمولاً نیازمند قرارداد پشتیبانی است، در حالی که در مورد Odoo کاربران نسخه Community تنها به انجمنها و مستندات دسترسی دارند.
از نظر انجمنهای غیررسمی و شبکههای اجتماعی، هر دو نرمافزار دارای گروههای فعالی هستند. در سایتهایی نظیر Stack Overflow سوالات متعددی درباره Odoo و Dynamics وجود دارد. در Reddit انجمن r/Odoo و r/Dynamics تجربههای کاربران را منعکس میکنند. برای نمونه، یکی از کاربران در Reddit با تاکید بر ارزش Odoo گفته بود: «من همچنان معتقدم Odoo بهترین و مقرونبهصرفهترین ERP است؛ هیچ سیستم دیگری چنین انعطافپذیری در برابر هزینه را ارائه نمیدهد» . اینگونه نظرات نشان میدهد جامعه کاربری Odoo بهطور ملموس روی مزایای آن تاکید دارند و تجربیات خود را به اشتراک میگذارند. در مقابل، کاربران Dynamics نیز در انجمنهای خود از نکات مثبت و منفی میگویند و مثلاً اشاره میکنند که «بزرگترین مزیت Dynamics شبکه پشتیبانی وسیع آن است».
یکی دیگر از جنبههای جامعه و منابع، بحث بازارچهٔ اپلیکیشنها است. Odoo همانطور که اشاره شد یک App Store بزرگ دارد که نتیجهٔ تلاش جامعه است؛ بالغ بر ۵۰ هزار اپلیکیشن و ماژول (رایگان یا غیررایگان) روی آن قرار گرفته. این بازارچه موجب خودتقویتی جامعه Odoo شده، چرا که توسعهدهندگان مستقل با ساخت ماژول و ارائه آن به دیگران، هم کسب درآمد میکنند و هم نیازهای کاربران نهایی را سریعاً برآورده میسازند. در سمت دیگر، مایکروسافت نیز AppSource را برای Dynamics 365 توسعه داده است که امکان اضافه کردن افزونههای توسعهیافته توسط شرکای مایکروسافت را میدهد. اما تعداد این افزونهها حدود ۵ هزار ذکر شده که بهمراتب کمتر از اکوسیستم Odoo است. علت این است که استراتژی Dynamics بیشتر ارائه راهکار کامل توسط مایکروسافت و شرکا است تا اتکا به افزونههای متعدد متفرقه؛ ولی به هر حال این بدین معنی است که دامنه انتخاب آماده در Odoo گستردهتر است، هرچند کیفیت ماژولها نیاز به ارزیابی دارد.
جمعبندی: در بحث جامعه و منابع آموزشی، Odoo با یک جامعه متنباز بزرگ، مستندات رایگان، فرومهای فعال و انبوهی افزونه توسعهیافته توسط جامعه، فضایی باز و مشارکتی دارد. این امر برای سازمانهایی که دوست دارند از دانش جمعی و ابتکارات مستقل بهره بگیرند جذاب است. Dynamics 365 اما از پشتوانه دانش و مستندات عمیق مایکروسافت و شرکای آن برخوردار است و یک جامعه متشکل از کاربران سازمانی حرفهای دارد. این ممکن است به معنی منابع رسمیتر و ساختیافتهتر باشد. انتخاب میان این دو فضا نیز بستگی به فرهنگ سازمان دارد: اگر سازمانی خودگردانی و یادگیری جمعی را ترجیح میدهد، با Odoo و انجمنهایش ارتباط خوبی خواهد گرفت، و اگر اتکا به پشتیبانی رسمی و آموزش ساختاریافته را میپسندد، Dynamics چنین امکانی را بیشتر فراهم کرده است.
یکپارچگی با سایر ابزارها و سیستمها
امروزه هیچ نرمافزار ERP در خلأ کار نمیکند؛ بلکه باید توانایی یکپارچه شدن با سایر ابزارها و سیستمهای موجود در سازمان را داشته باشد. این شامل ارتباط با نرمافزارهای مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)، وبسایتها و فروشگاههای آنلاین، سیستمهای مدیریت منابع انسانی، ابزارهای تحلیل داده و حتی ماشینآلات و تجهیزات IoT میشود. Odoo و Dynamics 365 رویکردهای متفاوتی در این خصوص دارند که ناشی از فلسفه طراحی آنهاست.
Microsoft Dynamics 365 به واسطه ساختار خود، یک نقطه قوت بزرگ در یکپارچگی با محصولات مایکروسافت دارد. همانطور که انتظار میرود، Dynamics 365 به طور بومی با مجموعه Microsoft 365 (آفیس) سازگاری کامل دارد. برای مثال، کاربران Dynamics میتوانند دادههای ERP را مستقیماً در Excel باز کنند و ویرایشهای انجامشده را به سیستم برگردانند، یا قرارهای CRM را به تقویم Outlook خود بفرستند. همچنین Power BI (ابزار هوش تجاری مایکروسافت) بهراحتی روی دیتای Dynamics قابل استفاده است و داشبوردهای غنی ارائه میدهد . افزون بر این، Dynamics 365 شامل زیرسیستم CRM قوی است که کاملاً یکپارچه با ERP آن عمل میکند؛ یعنی فروش، خدمات مشتریان و بازاریابی همگی میتوانند در همان پلتفرم مدیریت شوند. برای شرکتهایی که از Microsoft Teams برای ارتباطات داخلی استفاده میکنند، Dynamics امکان ادغام مکالمات و اشتراکگذاری دادهها را در بستر Teams دارد. در واقع، برای سازمانهای متکی بر اکوسیستم مایکروسافت، Dynamics 365 یک چسب سازمانی یکپارچه فراهم میکند که همه چیز را به هم وصل مینماید . البته در مورد یکپارچگی با سیستمهای غیر مایکروسافتی، Dynamics نیز APIها و امکان توسعه سفارشی دارد، اما ممکن است به سادگی و آمادگی Odoo نباشد و نیاز به کانکتورهای اختصاصی یا خدمات یکپارچهسازی (Integration Services) داشته باشد .
در مقابل، Odoo نیز به انعطاف بالا در ادغام با ابزارهای متنوع شناخته میشود. Odoo یک چارچوب API وب (RESTful API) ارائه میدهد که تقریباً اجازه میدهد هر سیستم ثالثی که توانایی ارتباط وب سرویس دارد، با Odoo تبادل داده کند. همچنین جامعه Odoo تعداد زیادی ماژول کانکتوری برای ارتباط با سرویسهای دیگر نوشته است. برای مثال، ماژولهایی برای یکپارچهسازی Odoo با پلتفرمهای تجارت الکترونیک مثل Magento، Shopify و WooCommerce وجود دارد؛ یا کانکتورهایی برای سرویسهای حملونقل مانند DHL و FedEx و نیز درگاههای بانکی متعدد توسعه یافتهاند. یک مزیت Odoo این است که به دلیل متنباز بودن، اگر اتصال از پیش ساخته با یک سیستم خاص موجود نباشد، توسعه آن برای یک تیم فنی امکانپذیر است. چنانکه یک منبع اشاره کرده، Odoo در ادغام با ابزارهای بیرونی به خوبی عمل میکند و از انواع دستگاهها و برنامههای ثالث پشتیبانی میکند – حتی موارد خاص مانند اتصال تبلت یا پدال پایی به خط تولید جهت ثبت خودکار اطلاعات. همچنین Odoo به سازمان اجازه میدهد جریانهای کاری بین سیستمها را مطابق نیاز خود شکل دهد و محدود به چارچوب یک فروشنده نباشد.
با این حال، تفاوت مهم در اینجاست که Dynamics 365 بسیاری از یکپارچگیهای مهم را از پیش آماده در خود دارد (لااقل برای محصولات مایکروسافتی)، در حالی که Odoo آزادی عمل بیشتری برای یکپارچهسازی سفارشی میدهد. برای نمونه، اگر سازمانی از Google Workspace به جای Microsoft 365 استفاده کند، Dynamics 365 طبیعتاً ادغام مستقیمی با Google Docs یا Gmail ارائه نمیدهد و باید از واسطهای عمومی استفاده کرد؛ اما Odoo نسبت به اینکه بکاند ایمیل شما Gmail یا Outlook باشد بیتفاوت است و با هر دو به کمک تنظیمات SMTP/IMAP کار میکند. یا برای تحلیل داده، اگر سازمانی نخواهد از Power BI استفاده کند و مثلاً Tableau را ترجیح دهد، Dynamics خروجیهای استانداردی دارد اما یکپارچگی عمقی کمتری نسبت به آنچه با Power BI دارد ارائه میکند؛ در حالی که Odoo میتواند دادهها را به هر ابزار تحلیلی صادر کند و یا از طریق API به آن وصل شود.
در سطح معماری سازمانی (Enterprise Architecture)، سازمانهای بزرگ معمولاً از وجود Enterprise Service Bus (ESB) یا ابزارهای ETL برای تبادل داده بین سیستمهایشان استفاده میکنند. هر دو نرمافزار Odoo و Dynamics امکان اتصال به این زیرساختها را دارند. ولی ذکر این نکته مهم است که مایکروسافت خدمات ابری گستردهای (Azure Integration Services) برای یکپارچهسازی Dynamics با سایر سیستمها ارائه میکند که مخصوص مشتریان سازمانی بزرگ است. در مقابل، Odoo چنین سرویس اختصاصی ارائه نمیدهد اما شرکتها میتوانند از ابزارهای متنباز یا شخص ثالث برای این منظور بهره گیرند.
در جمعبندی این بخش باید گفت: اگر سازمان شما بهشدت وابسته به محصولات و سرویسهای مایکروسافت است (مانند Office 365، Outlook، Azure و غیره)، Dynamics 365 یکپارچگی بینظیری با این ابزارها دارد که Odoo به صورت پیشفرض قادر به تقلید کامل آن نیست. از سوی دیگر، اگر نیاز به انعطاف در اتصال به انواع پلتفرمهای گوناگون (چه مایکروسافتی چه غیرمایکروسافتی) دارید، Odoo به خاطر معماری باز و جامعه توسعهدهندهاش، دست شما را برای یکپارچهسازیهای سفارشی بازتر میگذارد. به بیان ساده، رویکرد Dynamics بیشتر ecosystem-centric (متمرکز بر اکوسیستم مایکروسافت) است و رویکرد Odoo integration-centric (متمرکز بر ادغام سفارشی با هر سیستم مورد نیاز). البته لازم به ذکر است که Odoo نیز تمامی ماژولهای کلیدی ERP و حتی CRM را درون خود دارد و اغلب مواقع نیاز زیادی به ابزار جانبی حس نخواهد شد، اما در صورت نیاز، نگرانی از بابت ارتباط با سیستمهای دیگر وجود ندارد.
امنیت و مقیاسپذیری در مقیاس سازمانی
امنیت دادهها و توان عملکرد سیستم در مقیاسهای بزرگ سازمانی، دو فاکتور حیاتی برای مدیران ارشد فناوری اطلاعات است. هیچ کسبوکاری مایل نیست ERPی را انتخاب کند که نتواند امنیت اطلاعات حساسش را تضمین کند یا در ابعاد بزرگ دچار افت کارایی شود. در این زمینه نیز بررسی Odoo و Dynamics 365 نکات ارزشمندی دارد.
امنیت (Security):
Microsoft Dynamics 365 با
پشتوانه مایکروسافت، استانداردهای امنیتی و تطابق
(Compliance) بسیار
بالایی را
رعایت میکند. مایکروسافت برای سرویسهای ابری خود (که
Dynamics 365 نیز بر
بستر Azure ارائه میشود) گواهینامههای امنیتی متعددی نظیر ISO 27001،
SOC،
GDPR Compliance و سایر استانداردهای صنعت را اخذ
کرده است. یک منبع تأکید میکند که Dynamics 365 دارای مکانیزمهای قوی حفاظت از
دادهها مانند رمزنگاری سطح بالا، امنیت مبتنی بر نقش
(Role-Based Security) و
تاییدیههای تطبیق مقررات است که یکپارچگی و محرمانگی دادههای حساس را
تضمین میکند . افزون بر این، مایکروسافت به صورت مداوم بهروزرسانیهای
امنیتی منتشر میکند و هرگونه آسیبپذیری را در زیرساخت ابری خود پایش و برطرف مینماید.
بنابراین سازمانهایی که Dynamics 365 را به شکل SaaS استفاده میکنند، تا حد زیادی از
بابت امنیت زیرساخت آسودهخاطرند، چرا که پشته امنیتی
Azure از
دادههایشان محافظت میکند. البته امنیت یک امر دو طرفه است – پیکربندی درست
سطوح دسترسی کاربران، سیاستهای کلمه عبور، و آموزش کارکنان نیز در هر دو سیستم
ضروری است. Dynamics 365 ابزارهایی برای احراز هویت چندعاملی (MFA) و کنترل دسترسی دقیق دارد که برای سازمانهای
بزرگ بسیار مفید است.
در سمت دیگر، Odoo نیز به مقوله امنیت توجه داشته است. Odoo (در نسخهی ابری و همچنین در نرمافزار اصلی) از مکانیزمهای استاندارد امنیت وب بهره میبرد: ارتباطات را میتوان روی SSL/TLS کاملاً رمزنگاری کرد، و کنترل دسترسی کاربران به صورت دسترسی مبتنی بر گروه و رکورد انجام میشود که امکان تفکیک وظایف را فراهم میکند. مستندات رسمی Odoo اشاره میکند که دو سازوکار اصلی مدیریت دسترسی داده (مدلهای رکوردمحور و قوانین امنیتی) در Odoo موجود است که به کمک آنها میتوان تعیین کرد هر کاربر به کدام بخش از اطلاعات دسترسی خواندن/نوشتن داشته باشد. همچنین Odoo قابلیت رمزنگاری پسوردها و سیاستهای امنیتی (مثلاً پیچیدگی رمز عبور) را داراست. با این وجود، باید توجه داشت که امنیت Odoo تا حدود زیادی به نحوهی استقرار آن توسط سازمان وابسته است. اگر Odoo به صورت Odoo Online (سرویس ابری Odoo) استفاده شود، شرکت Odoo S.A. ادعا میکند تدابیر امنیتی دقیقی برای حفاظت از داده مشتریان در نظر گرفته است. اما چنانچه سازمانی Odoo را روی سرورهای خود (On-Premise) نصب کند، لازم است خود تدابیر امنیتی مانند فایروال، بهروزرسانی مداوم سرورها و نظارت بر لاگهای امنیتی را پیادهسازی کند. یکی از نکات مطرحشده در انجمنهای کاربران این است که Odoo به صورت پیشفرض مثلاً گواهیهای ISO 27001 را مانند مایکروسافت ندارد و اگر شرکتی این سطح از گواهیها را بخواهد، باید سرور میزبان Odoo را در دیتاسنتری با آن استانداردها میزبانی کند. خوشبختانه، Odoo از نظر تطابق با قوانین حریم خصوصی (مثل GDPR) مکانیزمهایی برای رضایت مشتریان، حذف دادههای شخصی و غیره فراهم کرده است تا مشتریان اروپایی بتوانند مقررات را رعایت کنند. همچنین طبق گزارش یک منبع، Odoo چارچوبهای سازگاری با استانداردهای امنیتی صنعت (مثلاً در حوزه مالیاتی و محافظت داده) را در خود جای داده است.
مقیاسپذیری و کارایی در ابعاد بزرگ:
Microsoft Dynamics 365 بهطور
خاص برای شرکتهای متوسط تا بزرگ طراحی شده و از همان ابتدا تاکید بر اسکیلآپ (Scale-Up) داشته است. حتی نام قدیمیتر نسخه ERP آن (Dynamics AX) نشاندهنده
هدفگذاری برای سازمانهای Enterprise بود.
Dynamics 365 میتواند
هزاران کاربر همزمان و عملیات پیچیده چندشرکتی و چندکشوری را
پشتیبانی کند. زیرساخت ابری Azure به
Dynamics این امکان را
داده که با افزایش حجم داده یا تعداد کاربران، منابع سرور را به صورت خودکار
افزایش دهد. یکی از نقاط قوت Dynamics این است که تراکنشهای سنگین مالی
یا زنجیره تامین را بدون افت کارایی پردازش میکند و برای مثال، میتواند در
شرکتهای با صدها هزار سند مالی در ماه، همچنان گزارشگیری بلادرنگ ارائه دهد. به
علاوه، ویژگیهای مانند پشتیبانی از تراکنشهای چندارزی، دفاتر مالی متعدد، شعب
در کشورهای مختلف و انطباق با استانداردهای حسابداری گوناگون در Dynamics 365 تعبیه
شده که برای سازمانهای بینالمللی بزرگ ضروری است. بنابراین تردیدی نیست که Dynamics 365 در
کلاس سازمانی (Enterprise Class) امتحان خود را پس داده است.
در مورد Odoo، وضعیت کمی ظریفتر است. Odoo در اصل برای کسبوکارهای کوچک و متوسط توسعه یافته و عمده مشتریان آن نیز در این بخش هستند. با این حال، طی سالهای اخیر Odoo توان خود را در پروژههای بزرگتر نیز نشان داده است. طبق آمار رسمی Odoo، این نرمافزار اکنون بیش از ۱۳ میلیون کاربر در سراسر جهان دارد و دامنه مشتریان آن از شرکتهای تکنفره تا سازمانهای بزرگی با بیش از ۳۰۰٬۰۰۰ کاربر را شامل میشود . این رقم حیرتانگیز ۳۰۰ هزاری (اگرچه ممکن است مربوط به کاربرانی نظیر پرسنل ثبت حضور و غیاب باشد نه کاربران همزمان) نشانگر آن است که Odoo میتواند در مقیاس بسیار بزرگ نیز به کار گرفته شود. چندین نمونه واقعی از پیادهسازی Odoo در شرکتهای بزرگ وجود دارد؛ برای مثال، در بخش قبل شرکت تویوتا و همچنین سازمانهای دولتی مانند اداره غذای نیجریه (NAFDAC) و چندین بانک و موسسهی بزرگ، Odoo را برای بخشی از عملیات خود استفاده کردهاند. Odoo با معماری پایگاه داده PostgreSQL و بهینهسازیهای فراوان در نسخههای جدید، قادر است حجم بالایی از تراکنشها و دادهها را مدیریت کند. یکی از شرکای Odoo گزارش کرده بود که پروژههای بزرگ (مثلاً با صدها کاربر همزمان و میلیونها رکورد موجودی و تراکنش در سال) با موفقیت در Odoo اجرا شدهاند، البته این امر مستلزم زیرساخت سختافزاری قوی و بهینهسازی تخصصی است. از نظر مقیاسدهی عمودی و افقی، Odoo را میتوان بر روی چندین سرور اجرا کرد و پایگاه داده را روی کلاسترهای قدرتمند قرار داد تا پاسخگوی بار سنگین باشد – این روش در برخی استقرارهای بزرگ استفاده شده است.
با این وجود، کارشناسان اشاره میکنند که در سازمانهای بسیار بزرگ و پیچیده (مثلاً یک شرکت بینالمللی با دهها شعبه و خطوط کسبوکار متنوع)، Odoo ممکن است نیاز به سفارشیسازیهای بسیار و آزمون و خطاهای بیشتری داشته باشد و ریسک آن بالاتر از راهکار جاافتادهتری مثل Dynamics است. به بیان دیگر، Dynamics 365 به طور پیشفرض برای مقیاس وسیع بهینه شده در حالی که Odoo را میتوان با تلاش مناسب، به آن مقیاس رساند. این نکته حتی در توصیههای متخصصان نیز دیده میشود. با این حال، باز هم تاکید میشود که Odoo نیز سازمانهای با صدها کاربر و فرایندهای پیچیده را با موفقیت پوشش داده است – تنها تفاوت در درجه احتیاط و کار کارشناسی است که باید در پروژه صرف شود.
از منظر کارایی (Performance)، گزارشهای متعددی از هر دو سیستم موجود است. در یک مطالعه کاربری اشاره شده بود برخی افراد ادعا میکنند Odoo در مقیاس خیلی بزرگ «خوب اسکیل نمیکند»، اما تجربه نشان داده که اگر معماری مناسب انتخاب شود (مثلاً استفاده از Odoo در حالت multi-worker و بهرهگیری از caching و غیره) میتواند پاسخگو باشد. Dynamics 365 به دلیل استفاده از فناوریهای سازمانی مایکروسافت، معمولاً کارایی بسیار خوبی دارد ولی در عین حال بهینهسازی آن فقط در دست مایکروسافت است؛ مشتریان ابری امکان دخالت زیادی در تنظیمات پایینسطح عملکرد ندارند و باید به مایکروسافت اعتماد کنند.
جمعبندی امنیت و مقیاسپذیری:
اگر امنیت کاملاً تضمینشده با گواهینامههای رسمی و پشتیبانی یک غول فناوری مد نظر باشد، Dynamics 365 از این حیث جلوتر است. Odoo نیز امنیت قابل قبولی دارد اما ممکن است برای اطمینان کامل، نیاز به کار بیشتری از سوی تیم IT شما داشته باشد (مثلاً تستهای نفوذ مستقل یا سختسازی سرورها). از نظر مقیاس، هر دو سیستم ادعای پشتیبانی از کسبوکارهای بزرگ را دارند؛ با این تفاوت که Dynamics 365 سابقهای طولانی در سازمانهای بسیار بزرگ دارد، در حالی که Odoo بیشتر در سازمانهای کوچک و متوسط آزموده شده، هرچند نمونههای موفق Enterprise نیز دارد. برای سازمانی که رشد سریعی دارد یا هماکنون اندازه بسیار بزرگی دارد، در نگاه اول Dynamics 365 انتخاب مطمئنتری به نظر میرسد. اما نباید فراموش کرد که Odoo نیز در سالهای اخیر جهش کیفی داشته و با نسخههای جدیدتر خود توانسته رضایت پروژههای بزرگتر را جلب کند(نمونه آن همکاری با google cloud و جذب سرمایه 527 میلیون دلاری). در نهایت، اتخاذ تدابیر معماری صحیح و بهرهگیری از متخصصان برای هر دو سیستم لازم است تا امنیت و کارایی در سطح مطلوب تضمین گردد.
نتیجهگیری
به عنوان یک پیشنهاد حرفهای و بیطرفانه بر اساس تحلیلهای فوق برای مدیری که بین Odoo و Dynamics 365 مردد است، ابتدا Odoo را در نظر بگیرید. یک نسخه نمایشی یا پایلوت از Odoo در سازمان خود اجرا کنید و ببینید آیا نیازهای شما را برآورده میکند یا خیر. اغلب خواهید دید که Odoo بخش اعظم خواستههای شما را پاسخ میدهد و آنچه را هم که ندارد میتوان با سفارشیسازی یا افزودن ماژول به دست آورد. جامعه بزرگ Odoo نیز در این مسیر همراه شما خواهد بود. در نهایت اگر به این نتیجه رسیدید که برخی الزامات خیلی خاص وجود دارد که Odoo از پس آن برنمیآید یا ریسک پروژه برای شما قابل پذیرش نیست، آنگاه به سراغ گزینه گرانتری مثل Dynamics 365 بروید.